- Age: 13 - 19
- Hours: 1 - 1
Cele lekcji
- zapoznanie uczniów z zasadami przygotowania wywiadu ze świadkiem historii,
- rozwijanie umiejętności pozyskiwania informacji z różnych źródeł.
- rozwijanie umiejętności selekcji informacji.
- rozwój umiejętności syntetyzowania i hierarchizowania wiedzy.
- kształtowanie umiejętności i sposobów rekonstrukcji wydarzeń.
- rozwój kreatywnego myślenia.
- powiązanie wydarzeń z historii lokalnej z wydarzeniami polskimi i globalnymi.
- pokazanie wpływu jednostki na wydarzenia historyczne.
- kształtowanie postaw otwartości i wrażliwości na innych.
Przebieg lekcji
Wprowadzenie nowego materiału
Celem zajęć będzie przygotowanie uczniów do przeprowadzenia wywiadu ze świadkiem historii.
Część właściwa lekcji.
Nauczyciel zapoznaje uczniów z najważniejszymi zasadami prowadzenia wywiadu.
Historia to nie tylko to co zawarte w podręczniku. Historia zawarta może w być w przedmiotach, dokumentach, miejscach i w ludziach, którzy byli świadkami ważnych i przełomowych wydarzeń ale również obserwowali problemy dnia powszedniego. Spotkanie ze świadkiem historii to emocje, które są przeżywane, to relacja o czasach, które minęły a są żywe w pamięci danej osoby. Zarejestrowanie takich wspomnień jest niezwykłą okazją do ocalenia od zapomnienia tychże wspomnień.
- Poszukiwanie tematu.
Przed rozmową ważna jest odpowiedź na pytanie co mnie interesuje? Czego chcę się dowiedzieć? O co chciałabym/chciałbym zapytać mojego rozmówcę?
Sformułuj temat, jeżeli przeprowadzasz wywiad wspólnie z inną osobą podzielcie między siebie zadania. Ustalcie do czego posłuży wywiad np. artykuł w gazecie, film, wystawa czy audycja radiowa. Ustal jakie będziesz miał potrzeby techniczne: dyktafon, kamera czy wystarczy kartka papieru.
- Poszukiwanie informacji.
Przed wywiadem musisz jak najwięcej dowiedzieć się o wybranym przez ciebie temacie np. życie codzienne w czasie II wojny światowej w Twojej miejscowości. Wiedza ta pomoże w przygotowaniu pytań.
- Jak znaleźć rozmówcę?
Najlepiej wykorzystując znajomych, którzy przez innych mogą dotrzeć do interesujących osób. Poszukajmy świadków wokół nas np. rodzina sąsiedzi. Pomóc znaleźć takie osoby mogą nam lokalni pasjonaci historii. Jest to ważne, ponieważ gdy nie znamy rozmówcy bezpośrednio w ten sposób możemy zbudować między nim a nami zaufanie, bez którego niemożliwy jest dobry wywiad. Zbierz informację o swoim rozmówcy, kim jest, jeżeli była osobą publiczną/znaną poszukaj informacji w źródłach. Jeżeli to osoba polecona przez znajomych zapytaj ich o szczegóły dotyczące życia tej osoby. Poznajmy historię miejscowości, w której żył ponieważ rozmówca będzie się do miejsc odwoływał w opowiadanej historii.
- Przygotowanie wywiadu.
Według Charllesa Hardy III, najlepiej wymyślić tyle pytań ile się da, czyli dużo. Należy je spisać, tak jak przychodzą nam do głowy. Należy wracać do nich kilka razy i dopisywać nowe. Jeżeli mamy już pytania można je pogrupować na kategorie. Wracając kilkakrotnie do pytań utrwalą się w naszej głowie. Na spotkanie nie bierzemy całej listy wypisujemy zagadnienia, o których nie chcielibyśmy zapomnieć podczas spotkania. Wywiad musi być rozmową narratora (to my) i świadka czyli naszego bohatera i eksperta. Odczytywanie pytań z listy utrudniałoby nawiązanie relacji i czyniłoby rozmowę nienaturalną.
Miejsce rozmowy ustal z rozmówcą. Wybierz miejsce gdzie nic nie będzie zakłócało rozmowy. Unikaj miejsc głośnych, miejsc które rozpraszały by rozmówcę i Ciebie np. praca, zatłoczone miejsca publiczne itd.
Zadbaj o strój odpowiedni dla Twojego rozmówcy.
Podczas pierwszej rozmowy wyjaśnij jaki jest cel wywiadu określ tematykę rozmowy, opowiedz o projekcie, którego elementem jest wywiad. Wyjaśnij, że relacja świadka jest niezwykle ważna dla Ciebie bo pozwoli poznać historię, której nie znajdziesz w podręczniku.
Uzgodnij z rozmówcą długość rozmowy.
- Rozmowa/wywiad.
Wcześniej na dzień lub dwa przypomnij się swojemu rozmówcy. Upewnij się, że termin rozmowy jest aktualny. Pomyśl o celach projektu, przeglądnij pytania i przygotuj sprzęt do nagrania. Podczas rozmowy przypomnij jakie są cele projektu i jakie będą jego efekty. Zapytaj czy możesz rejestrować rozmowę. Pamiętaj o wydrukowanie dokumentów z wiązanych z RODO min. zgodę na upublicznienie wizerunku i wykorzystaniem tekstu nagranego podczas wywiadu. Zadbaj aby miejsce było ciche a telefony wyłączone, tak żeby jakość nagrania była jak najwyższa. Upewnij się, że sprzęt jest właściwie ustawiony i włączony podczas nagrywania. Poinformuj rozmówce o włączeniu dyktafonu. Możesz go włączyć na początku spotkania lub w czasie właściwego wywiadu. Poinformuj rozmówcę, że możesz w każdej chwili na jego prośbę przestać nagrywać.
Podczas rozmowy staraj się nawiązać kontakt wzrokowy z rozmówcą. Podtrzymuj zainteresowanie np. skinieniem głowy. Unikaj werbalizacji: aha, no tak. itp. Zacznij od pytań wprowadzających: kim jesteś, dlaczego poprosiłeś o rozmowę itd. Pamiętaj o tym, że to rozmówca i jego historia jest najważniejsza podczas nagrania.
Zadawaj pytania:
- proste,
- otwarte np.; „Czy może Pani/ Pan powiedzieć...”, „Jak Pani/Pan pamięta...”, „ a jak to było z ...” „chciałbym się dowiedzieć o...”
- nie zadawaj pytań zamkniętych, na które rozmówca może odpowiedzieć; „tak” lub „nie” - nie sugeruj odpowiedzi, osoba której zasugeruje się odpowiedź, może odpowiadać tak, jak tego się od niej oczekuje, a nie tak jak naprawdę myśli.
- zadawaj jedno pytanie, nie zasypuj rozmówcy pytaniami,
- pytaj o szczegóły, wygląd, emocje,
- nie przerywaj opowieści, pytanie zapisz możesz je zadać na końcu,
- szukaj powiązań między pytaniami – opowieść świadka inspiruje do zadawania kolejnego pytania,
- nie bój się ciszy, często potrzebnej do przypomnienia sobie pewnych sytuacji
- możesz się spotkać podczas wywiadu z emocjami rozmówcy; płacz, smutek, złość. Staraj się wtedy przekierować rozmowę na inny, bezpieczniejszy temat.
- wspomnienia to emocje, czasami przywołać możemy te najbardziej bolesne. Pozwólmy tej osobie na płacz, przeprośmy za wywołanie bolesnej tematyki. Zapytaj czy możesz kontynuować wywiad. Jeżeli nie podziękuj i zakończ rozmowę ewentualnie, jeżeli rozmówca się zgodzi możesz umówić się na drugie spotkanie.
- możesz zapytać rozmówcę o pamiątki z tego okresu, to może być kolejna ciekawa przygoda – odkrycie zdjęć, dokumentów, wspomnień których do tej pory nikt oprócz świadka nie widział,
Obserwuj swojego rozmówce. W przypadku zmęczenia lub zniecierpliwienia postaraj się zakończyć rozmowę.
Właściwie zakończ wywiad np. nie chcąc zabierać Pani/Panu zbyt dużo czasu zadam jeszcze jedno ostatnie pytanie ....
Pamiętaj o podpisaniu wszystkich zgód: upublicznienie wizerunku, zgodę na publikację. Wytłumacz dlaczego są one potrzebne. Nie wychodź od razu, porozmawiaj jeszcze chwilę z rozmówcą. Pamiętaj, że jesteś gościem w domu rozmówcy. Zapewnij o możliwości przedstawienia wywiadu do autoryzacji. Wyślij podziękowania za udzielony wywiad.
Po powrocie do domu spisz swoje wrażenia z przeprowadzonej rozmowy.
- Po wywiadzie
Odsłuchaj nagranie w ciągu 24-48 godzin.
Napisz jakie problemy były w nim poruszane.
Przygotuj kopie zapasową.
Zastanów się czy było jakieś pytanie, którego nie zadałeś a jest ono ważne. Można zadać je podczas drugiego spotkania lub wykorzystać podczas rozmowy z inna osobą.
Wyślij rozmówcy podziękowanie i nagranie do autoryzacji.
Podsumowaniem zajęć będzie przygotowanie kilku pytań do świadka historii. może nim być członek rodziny lub wybrana przez ucznia postać.
Ewaluacja
- Czy cele postawione na początku zajęć zostały zrealizowane?
- Czy zastosowane metody były dla ucznia ciekawe/skuteczne w realizacji zadania?
- Czy atmosfera na zajęciach sprzyjała w realizacji zadań/uczeniu się?
- Przykładowe sposoby ewaluacji w załączniku.